هفت سال نخست زندگی کودکان دوران بسیار مهم و حساسی به شمار می رود. نحوه ی آموزش کودکان در این دوران از اهمیت خاصی برخوردار است. در دورانی که بیشترین وقت کودکان به بازی سپری می شود ، بدیهی است که آموزش ها باید از طریق بازی صورت پذیرد. کودکان در طی بازی مطالب فراوانی یاد می گیرند. اما بازی های هدفمند که مبتنی بر روش های علمی است ذهن و توانمند ی کودکان را بیشتر پرورش می دهد.
کودکان در مراحل رشد ، ویژگی های جسمی ،شناختی ،عاطفی و اجتماعی ،هوشی و هیجانی ،حرکتی و ذهنی خود را افزایش می دهند.
لازم است مفاهیم و آموزش ریاضی پله به پله به کودکان نشان داده شود. دانستن این نکته ضروری ست که مفاهیم ریاضی مانند مفاهیم جنبی ، تقارن و هندسه ، مفهوم مجموعه ، مفهوم عدد ، شمارش اعداد ،ترتیب اعداد، اعداد ترتیبی ، مقایسه اعداد ، مفهوم ترکیبی اعداد و … حتما باید به ترتیب آموزش داده شوند. مثلا کودکی که می تواند از یک تا ده بشمارد به این معنی نیست که مفهوم عدد یا مفهوم ترتیب اعداد را می فهمد و آن را درک کرده است.
در اولین قدم کودکان باید بتوانند درک خوبی از مفاهیم جنبی ( بالا، پایین ، زیر ، رو، پشت ، جلو، داخل ، خارج و …) داشته باشند. با توجه به اینکه استفاده از فعالیت های علمی ( بازی ها و اعمال تجسمی ) بهترین شیوه برای آموزش ریاضی پیش دبستانی می باشد، کودکان می توانند مفاهیم ریاضی را به طور مستقیم از این طریق درک کنند. بنابراین ، مفاهیم باید از طریق فعالیت های مجسم و سپس تمرین های نیمه مجسم به کودکان آموزش داده شوند.
روش های آموزش مفاهيم رياضي :
۱- مكاشفه اي (يعني شناخت يك پديده از طريق حواس بدون نياز به استدلال)
۲- روش فعال: در روش فعال كودك به دست ورزي و تجربه مي پردازد.
۳- بازي: روش آموزش هاي پيش دبستاني، بازي محورند . به عبارت ديگر ، روش آموزشي، مبتني بر انجام بازيهاي مختلف و فعاليتهاي آزاد است.
در دوره ی پيش دبستاني، از طريق بازي ، مي توان شيوه زندگي و همزيستي با ديگران را به کودک آموزش داد, بازي روش جذاب براي آموزش رياضي است. درآموزش مفاهيم رياضي ابتدا از فعاليتهايي كه به صورت ملموس – عيني و با استفاده از اشياء وانجام تجربه مفاهيم مورد نظر را درك كند, سپس از شكل – نقاشي – كاردستي براي تثبيت مفاهيم استفاده می شود.
مفاهیم ریاضی که در پیش دبستانی آموزش داده می شود:
- آموزش مفاهیم قیاسی ( کوچک-بزرگ، دور –نزدیک ،زیر-رو ،بالا –پایین, پر- خالی, پهن- باریک و… )
- شناخت رابطه ها (شباهت یابی، تفاوت یابی، دسته بندی، ارتباط یابی نظم وترتیب ، و… )
- آشنایی با کمیت های عددی (۱ تا۱۰ )، کمتر وبیشتر، تقارن و … )
- آشنایی با شکل های هندسی (نقطه ،خط ،سه گوش ،چهار گوش و …)
- مفهوم دورو نزديک و یا کوچک یا بزرگ: و امثال این مفاهیم را مربی با استفاده از تصاویر همراه با شعر وقصه های کودکانه آموزش می دهد . مثال: ماهی من کوچک است تن اش پر از پولک است ، بزبزکم بزرگ است ،دشمن هر چه گرگ است.
- مفهوم رابطه ها: مثال، بچه ها دو به دو روبروی هم می ایستند، یکی آینه می شود و دیگری روبروی او می ایستد, هر کاری که کودک می کند، آینه هم باید همان کار را انجام دهد، مثلاً کودک موهایش را شانه می کند، می خندد، گوش خود را می کشد وشکلک در می آورد و… آینه همان کار را انجام می دهد.
روش کارمربی :
وسایل مختلفی مثل سکه ،دکمه ،مداد،خودکار وغیره را روی میز می گذارد واز بچه ها می خواهد وسایلی را که از نظر شکل بیشتر به یکدیگر شبیه هستند ،کنار هم قرار دهند.
- مفهوم تناظریک به یک: به منظور ايجاد توانايي مقايسه و اندازه گيري ، روشي به نام ” تناظر يک به يک ” وجود دارد . در اين روش، مربي اشکال مختلف را با يکديگر مطابقت مي دهد. ايجاد قوه تناظر، به پرورش مفهوم عدد و آموزش رياضي در کودکان پيش دبستاني کمک مي کند.
- مفهوم ايجاد توانايي نظم و ترتيب در کودکان: به بچه ها ياد مي دهيم که اشياء داراي ابعاد مختلفي هستند. براي مثال ، بچه ها بايد آنها را از بزرگ به کوچک يا بالعکس دسته بندي نمايد . نظم و ترتيب دادن به اشياء ، زمينه ساز تشکيل مفهوم عدد و آموزش رياضي در دوره دبستان به شمار مي رود. پازل ها به توانايي ساختاري کودک کمک مي کنند. هر چيزي که در ذهن کودک با مسائل ارتباط برقرار کند و توانايي ساختاري و ساختماني کودک را افزايش دهد ، به نحوي با منطق و رياضي او مرتبط است. مثال: اولين و آخرين تصویر را به دلخواه رنگ کنيد.
- مفهوم طبقه بندی : به منظور ایجاد توانایی طبقه بندی, يکسري از اشياء در اختيار کودک قرار داده مي شود و کودک بايد بر اساس يک يا چند بُعد ، آنها را دسته بندي و رديف کند شناخت گرايان معتقدند : کودکان دوره پيش دبستاني ، مي توانند بدون هيچ قاعده اي طبقه بندي کنند .
براي مثال، کودک اسباب بازي خود را در يک گوشه قرار مي دهد .
در دوره پيش دبستاني ، مربيان و والدين بايد توانايي ايجاد طبقه بندي قاعده دار را در کودک به وجود آورند .
- دانش منطق رياضي ( ايجاد توانايي شمردن و انجام عمليات ): يکي از زمينه هاي تشکيل مفهوم عدد در دوره ی پيش دبستاني، شمردن است. منظور از دانش منطق رياضي ، ترکيب منطق با رياضيات است تا کودک بتواند از خود خلاقيت هنري نشان دهد . در آموزشهاي پيش دبستاني و مقاطع بالاتر ، ابعاد آموزش و رشد از هم جدا نيستند و مي توان چند هدف را در يک فعاليت گنجاند . براي مثال ، در بازيهاي کودکان که با يکديگر توپ را دست به دست مي کنند ، مي توان چند هدف را در يک فعاليت گنجاند و مفهوم عدد و شمردن را به آنها ياد داد.
منظور از انجام عمليات ، کارهايي است که روي مفهوم عدد انجام مي دهد.
آموزش مفاهیم ریاضی در پیش دبستانی دنیای اندیشه ( دنیای نوابغ)
آنچه در آموزش ریاضی در موسسه پیش دبستانی دنیای اندیشه مورد توجه قرار می گیرد, تلفیق آموزش این مفاهیم همراه با فعالیت ها و تقویت مهارت های دیگر مورد نیاز در کودکان و همچنین بازی و ایجاد هیجان در کودک و همینطور در نظر گرفتن رده ی سنی او هست.
مفاهیم آموزشی ریاضی که در دو مقطع پیش یک با عنوان کاشفک و پیش دو با عنوان نابغک به صورت مشترک و البته با توجه به توانایی سن کودکان در این دو مقطع با به کار گرفتن شیوه های آموزشی متفاوت , آموزش داده می شود, شامل: آموزش اشکال هندسی, خط باز و بسته, خط صاف, خمیده و شکسته, دسته بندی و طبقه بندی, هم اندازه, کوچک و بزرگ, بلند و کوتاه, بالا و پایین, زیر و رو, پشت و جلو, داخل و خارج, سنگین و سبک, کمتر و بیشتر, دور و نزدیک, باز و بسته, رنگ ها, ترکیب رنگ ها, متضاد( مخالف) شباهت و تفاوت, اول و آخر, توالی ۱*۱ و تقارن به صورت اشکال ساده و …
و ویژه ی مقطع نابغک, آموزش مفاهیم عددی ( ۱ تا ۱۰) آشنایی با شکل و شمارش آن ها , تقارن به صورت پیشرفته, توالی بیشتر از ۱*۱, جمع و تفریق ذهنی , دسته بندی بر اساس تعداد, جهت ها , دست راست و چپ, بزرگترین و کوچکترین, الگویابی و… داده می شود.
همه ی این آموزش ها مهارت محور هستند و اهداف متعددی مثل: تقویت و افزایش دقت و تمرکز دیداری- شنیداری و فضایی, حافظه دیداری و شنیداری و دست ورزی, هماهنگی چشم و دست هاو… همراه دارد.
ابزارهای مورد استفاده در آموزش ریاضی:
ابزارهایی از جمله: کارت اعداد, چوب خط, چینه , جدول شطرنجی, چرتکه و مهره ها , شابلون اشکال هندسی, مهره های چوبی هندسی, نخ و مهره هاو … که در این مجموعه استفاده می شود.
مجموعه و پیش دبستانی دنیای اندیشه به عنوان پیش دبستانی خوب در اصفهان زیر نظر آموزش و پرورش استان اصفهان فعالیت دارد و رویکرد های آموزشی به روز دنیا را تا جای ممکن اجرا کرده و در محیطی کاملا عینی و پژوهشی و بازی محور مطالب را به کودکان منتقل می کند همچنین با استفاده از آموزشهای نوین و عروسکی با حضور مربیان مجرب فضای مجازی را برای دلبندان شما جذاب تر ساخته است.
گردآورنده: مرضیه بلوری نژاد
