به نظر می رسد برای هر سن و سالی بتوان کلمه یا کلماتی در نظر گرفت که ساختار رفتار در آن زمان را توصیف کند.اگر بتوانیم این کلمات را بیابیم و آنها را به خاطر آوریم، اغلب می توانیم کودک در آن سن و سال به خصوص را درک کنیم.رشد شناختی کودک مرحله به مرحله صورت میگیرد و بنابر نظریه پیاژه اگر کودک تمام اطلاعات مربوطبه یک مرحله را فرانگیرد، نمی تواند به مرحله بالاتر از آن راه یابد.هرگاه کودک در مهارتی تسلط پیدا کند آماده فراگرفتن مهارت دیگری خواهدبود.

تمام کودکان از طریق بازی، با محیط پیرامون خود آشنا می شوند، برای بازی کردن نیاز به شرایط خاصی نیست، بازی پر از لذت و تفریح است و کودک از طریق آزمودن چیزهای زیادی فرامی گیرد.

تمام کودکان از طریق بازی، با محیط پیرامون خود آشنا می شوند. وقتی کودکان با اسباب بازی های خود خاله بازی می کنند و موقع چیدن سفره برای هر میهمان یک بشقاب و یه دستمال می گذارند ارتباط متناظر بین اشیا را می آموزند و هنگامی که میوه ها و بشقاب های اسباب بازی را کنار هم قرار می دهند با دسته بندی های مختلف آشنا می شوند  و وقتی نوبت به جمع آوری و مرتب کردن وسایل می رسد مسنولیت پذیری را می آموزند. هر چند فرآیند آموختن کودک بیشتر قبل از دوره دبستان و از طریق فراگیری در محیط پیرامون صورت میگیرد، با این حال والدین می توانند با ایجاد انگیزی، کودک را تشویق کنند تا بیشتر یادبگیرد.

هنگام رانندگی یا پیاده روی درباره آنچه میبیند با فرزند خود صحبت کنید تا دایره لغات و مفاهیم او وسیع تر شود. هنگام بازی درباره کارهایی که کودک انجام می دهد با او گفتگو کنید، سوالهایی مطرح کنید که مهارت فکر کردن و چاره اندیشی را در کودک تقویت کند. مثلا وقتی کودک با لگو خانه سازی از او سوال کنید چه میسازد؟ چرا می سازد؟ چه کسانی قرار است آنجا زندگی کنند؟و یا اگر فرزندتان نقاشی می کند بر روی مفهوم جهات تکیه کنید. مثل بالا، پایین، چپ،راست.

وقتی کودک شما به چیزی اظهار علاقه می کند، به صحبت او گوش کنید و واکنش نشان دهید و زمانی که سوال میپرسد، کمی بیشتر از آنچه نیاز دارد اطلاعات در اختیار او قرار دهید. به این ترتیب دریچه ای برای سوالات بیشتر به روی کودک گشوده میشود.

فرزند چهارساله شما به چند دلیل به قهرمانان نیاز دارد. او نسبت به سه سالگی بیشتر احساس جدایی از والدین و استقلال می کند. از سوی دیگر، او عاشق این استقلال تازه است. او احساس قدرت می کند و در مورد هر کاری که قصد دارد آن را انجام دهد، مغرورانه به خود میبالد که من می توانم آن را انجام دهم.

هر چه احساس استقلال و جدایی در کودکتان عمیق تر شود، پی خواهد برد که چقدر کوچک است، دنیا چقدر ترسناک است و در واقع چقدر به مراقبت شما نیاز دارد.این قهرمان بازی به کودکتان کمک میکند بر احساس ناتوانی خود غالب شود، ولی در عین حال راهی است تا یادبگیرد چگونه از خود مراقبت کند. با چنین آمادگی ذهنی، سعی کنید این اندیشه را تقویت کنید که کودکتان تواناییهای منحصر به فرد خود را دارد و می تواند از خود مراقبت کند.

مقوله مهم دیگری که کودکتان می تواند از طریق بازی به آن دست یابد و بعد تازه ای به آشفتگیهای او ببخشد، همان کنترل پرخاشگری است. در این قهرمان بازی، جنگ بین قهرمانهای خوب و افراد بد، در واقع کشمکش درونی و به نوعی تظاهر خارجی برای کنترل پرخاشگری کودک است، هر بار که او آدمهای بد را شکست می دهد( که مظهر این امیال هستند)، کنترلی را که در جستجوی آن است به دست می آورد و احساس برتری به او دست می دهد.

می توانید با استفاده از شخصیتهای عروسکی یا دیگر عروسکها به شکل نمایشی به او نشان دهید که به جای جنگیدن، دو طرف دعوا چگونه می توانند درباره مشکلات خود باهم صحبت کنند.و این عقیده در ذهن او تقویت کنید که آدمهای خوب هم می توانند عصبانی شوند(و این عصبانیت، آنها را به آدمهای بد تبدیل نمی کند) اما آنها باید راههای قابل قبولی برای بیان خواسته خود پیدا کنند.و در پایان کودکتان به آهستگی نمایش قهرمانی را کنار خواهد گذاشت و شاید خیلی زود جای شنل و شمشیر را با توپ یا مهره بازی عوض کند.

منابع

رفتار کودک،دکتر فرانسس ایلگ، سیدنی بیکر، لوئیس باتس آمز،ترجمه مهدی قراچه داغی ۱۳۸۸

 

کلیدهای رفتار با کودک چهارساله، مریم والاس، مترجم دکتر مینا اخباری آزاد،۱۳۹۵

کلیدهای رفتار با کودک پنج ساله، دکتر مارتی وایت، مترجماکرم کرمی،۱۳۸۴

گردآوری: ساراحسینی