با توجه به اهمیت و نقش پیش دبستانی در رشد زبان کودکان و زبان آموزی و همچنین اهمیت زبان‌ و مهارت های گفتاری در دست یابی به اهداف فردی و اجتماعی, ضرورت پرداختن به پژوهش هایی از این قبیل روشن می شود.

 

شناخت همه جانبه از زبان و زبان آموزی به عنوان مهمترین وسیله ارتباط، بیانگر اهمیت کسب اطلاعات لازم دراین خصوص است. زبان و رشد سریع آن در کودک دستاورد بسیار با ارزشی است که در سیر کلی رشد و به ویژه رشد اجتماعی او نقش اساسی دارد. با شروع تکلم، کودک وارد دنیایی جدید می شود و به تدریج از حالت خودمحوری که ویژگی دوران کودکی است به مرحله ی دیگری از رشد  راه می یابد.

 

مراحل رشد زبانی کودک:

 

همه کودکانی که از شرایط جسمانی و روانی طبیعی برخوردارند، قادرند اولین کلمه زبان مادری خود را در ۱۲ تا ۱۸ ماهگی بر زبان آورند و در فاصله کوتاهی بین ۲/۵ تا ۴ سالگی می توانند به صورت روان صحبت کنند و سخنان دیگران را تا اندازه زیادی درک نمایند. از این طریق است که کودکان کنترل می شوند و کنترل کردن دیگران را یاد می‌گیرند.

 

برقراری ارتباط با دیگران و تبادل افکار از بارزترین کارکردهای زبان است. آموختن زبان به کودکان به توجه و دقت مستمر و کافی نیاز دارد تا ساختار محکمی برای زبان‌ و سخن گویی کودک فراهم آورد. در این مسیر، آموزش پیش دبستانی یکی از متغیرهای محیطی است که نقش مهمی در رشد و پرورش همه جانبه ی کودکان دارد.

 

اصول و ویژگی های اساسی حاکم بر برنامه زبان آموزی پیش دبستانی:

 

۱) پرورش باید بر آموزش مقدم باشد.

۲) توجه به بهداشت روانی و جسمانی کودک

۳) توجه به تفاوتهای فردی

۴) پرورش خلاقیت و قوه ابتکار کودک

۵) پرورش همه جانبه ی حواس پنجگانه

۶) تربیت شخصیت و رشد همه جانبه کودک

۷) آموزش های مناسب با ویژگی های بدنی، ذهنی و روانی

۸) توجه به زمان برنامه آموزشی

۹) تناسب بین برنامه و مواد آموزشی با نیازهای حال وآینده کودک

۱۰) توجه به ارزش های فرهنگی و اجتماعی جامعه

 

از فعالیت های اصلی در برنامه های پیش دبستان شامل قصه گویی و داستان خوانی, شعر خوانی و سرود, فعالیت های نمایشی و بازی های آموزشی است.

 

شعرخوانی و سرود:

 

از جمله فعالیت هایی است که اثرات مهمی بر ارتقای زبان آموزی کودکان دارد. در واقع, شعر گنجینه ی لغات کودکان را بالا می برد, آن ها را با اشکال جملات و کلمات آشنا می سازد و باعث ایجاد بینش مثبت نسبت به زبان و زیبایی های آن می شود.

 

قصه گویی و داستان خوانی:

 

فعالیت قصه گویی و داستان خوانی نیز از اصلی ترین فعالیت های این دوره است که کودکان را با تعداد زیادی کلمات‌ آشنا می سازد.

 

بازی ها:

 

بازی های دوره پیش دبستانی نیز فرصت های مؤثری برای یادگیری مهارت های زبانی به شمار می آیند. این امر در رشد ذهنی و استفاده از لغات در بازی های کلامی و برقراری رابطه با دیگران, محسوس است.

 

فعالیت های نمایشی:

 

فعالیت های نمایشی و به ویژه نمایش خلاق نیز نقش مطلبوبی در رشد تکلم، پرورش اجتماعی و دیگر ابعاد شخصیت کودک دارند.

نظریه پردازان متعددی جنبه های مهمی از یادگیری زبان را مورد توجه قرار داده اند به گونه ای که بتوان با تلفیق این نظریه ها و رفع کاستی ها و نقاط ضعف آنها، نظریه ای جامع را به صورت کاملتر ارائه کرد تا پاسخ گوی تمام جنبه های یادگیری زبان باشد.

 

براساس نتایج تحقیقی در این زمینه، دانش آموزانی که در برنامه های زبان آموزی دوره ی پیش دبستانی شرکت داشتند از لحاظ مهارت های زبان گفتاری نسبت به بقیه در سطح بالاتری قرار دارند. آنها در مهارت های واژگانی شامل تصویری, شفاهی، ربطی و همچنین مهارت های دستوری شامل درک دستوری، تقلید جمله و تکمیل دستوری،  عملکرد بهتری از خود نشان‌ داده اند.

 

گفتنی است که زبان و سخن گویی قبل از پیش دبستانی شکل می گیرد و خانه و خانواده و عوامل مؤثر بر آن نیز در کمیت و کیفیت آن تأثیر گذار است. مطابق تحقیقات انجام شده در رابطه با تأثیر والدین بر زبان آموزی کودکان، نشان دهنده این است که تحصیلات و سطح سواد و طبقه اجتماعی و اقتصادی خانواده تاثیر به سزایی دارد.

 

با وجود این، کودک با ورود به‌ پیش دبستانی با تجربه های‌ محیطی فراوانی از طریق برنامه ها و فعالیت های طرح ریزی شده مثل استفاده از اسباب بازی، تصاویر و کتاب ها, قصه گویی و داستان خوانی، بازی های گوناگون، تئاتر و نمایش، سرودها و آوازهای کودکانه، گردش های علمی باعث می شوند واژگان‌گفتاری و گنجینه ی لغات آنها افزایش می یابد.

 

پیشنهادات اجرایی در این زمینه برای مراکز پیش دبستانی:

 

1. همه‌ی کودکان بتوانند از آموزش های مساوی در پیش دبستانی بهره مند شوند.
2. فراهم ساختن امکانات و وسایل آموزش زبان, در مراکز پیش از دبستان‌ با استفاده از اسباب بازی ها و…
3. ایجاد کارگاه های سخن‌وری و شعر خوانی و…
4. ایجاد گروه های بزرگ‌و کوچک برای مکالمه و گفت و شنود و بازی
5. تدارک تجارب صحبت درباره ی رخدادهای واقعی از‌طریق‌ برگزاری گردش های علمی, مشاهده ی طبیعت و گشت و گذار
6. کمک به کودکان برای استفاده صحیح از لغات و تلفظ کلمات دشوار
7. تشویق کودکان کم حرف و آرام‌ به صحبت کردن

مجموعه و پیش دبستانی دنیای اندیشه به عنوان بهترین پیش دبستانی اصفهان زیر نظر آموزش و پرورش استان اصفهان فعالیت دارد و رویکرد های آموزشی به روز دنیا را تا جای ممکن اجرا کرده و در محیطی کاملا عینی و پژوهشی و بازی محور مطالب را به کودکان منتقل می کند همچنین با استفاده از آموزشهای نوین و عروسکی با حضور مربیان مجرب فضای مجازی را برای دلبندان شما جذاب تر ساخته است.

 

 

گرد آورنده: مرضیه بلوری نژاد